Türkçede “a – e” geniş ünlüleri ile biten fiillere “-yor” eki getirildiğinde, fiilin sonundaki geniş ünlüler daralarak “ı – i – u – ü” dar ünlülerine dönüşür. Bu kurala ünlü daralması denir.
Ünlü daralmasında;
a ünlüsü → ı veya u ünlüsüne,
e ünlüsü → i veya ü ünlüsüne dönüşerek daralır.
Örnek(ler)
| » bekle | – | yor | → | bekliyor |
| ↓ geniş | ↓ dar |
» başla – yor → başlıyor
» gülme – yor → gülmüyor
» susma – yor → susmuyor
> Kaynaştırma harfi, “de-“ ve “ye-“ fiillerinde ünlü daralmasına sebep olur, fakat bu sözcükler dışındaki diğer sözcüklerde daralmaya sebep olmaz.
Örnek(ler)
» de – y – ecek → diyecek
» ye – y – ecek → yiyecek
Bu örneklerde “y” kaynaştırma ünsüzü, ünlü daralmasına sebep olmuştur.
» ye – y – ecek → yiyecek
Bu örneklerde “y” kaynaştırma ünsüzü, ünlü daralmasına sebep olmuştur.
» anla – y – acak → anlayacak
Bu örnekte ise “y” kaynaştırma ünsüzü, ünlü daralmasına neden olmamıştır.
SES BİLGİSİ KONUSUNUN TÜM BAŞLIKLARI
⇒ Harfler Konu Anlatımı
⇒ Büyük Ünlü Uyumu Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Yumuşaması Konu Anlatımı
⇒ Ses Düşmesi (Ünlü Düşmesi – Ünsüz Düşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ses Türemesi (Ünlü Türemesi – Ünsüz Türemesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünlü Daralması Konu Anlatımı
⇒ Ulama Konu Anlatımı
⇒ Kaynaşma Konu Anlatımı
⇒ Vurgu Konu Anlatımı
⇒ Harfler Konu Anlatımı
⇒ Büyük Ünlü Uyumu Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Yumuşaması Konu Anlatımı
⇒ Ses Düşmesi (Ünlü Düşmesi – Ünsüz Düşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ses Türemesi (Ünlü Türemesi – Ünsüz Türemesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünlü Daralması Konu Anlatımı
⇒ Ulama Konu Anlatımı
⇒ Kaynaşma Konu Anlatımı
⇒ Vurgu Konu Anlatımı
