Virgül İşareti (,) Görevleri ve Kullanıldığı Yerler

Virgül, en önemli noktalama işaretlerinden biridir, bu yüzden de sınavlarda bol bol sorulur. En temel noktalama işaretlerinden olan virgülün tanımını, görevlerini ve kullanıldığı yerleri örnekleriyle beraber görelim.

YAZI İÇERİĞİ

Virgül Nedir?

Yazılı cümlelerde birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime grupları arasına konulan, kısa bir durmayı göstermek için kullanılan noktalama işaretine virgül (,) denir.

Virgül işareti görevleri ve kullanıldığı yerler kavram haritası

Virgülün Görevleri ve Kullanıldığı Yerler

1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur. Peki, “eş görevli kelime ve kelime grupları ne demek?” önce biraz buna değinelim:

Eş Görevli Kelime Nedir?

Cümlede birbiri ardınca sıralanan, virgülle ayrılmış birden fazla yapıca benzer ad, sıfat, zarf ve çekimli fiil grubuna eş görevli kelime ve kelime grubu denir. (Kaynak: Hamza ZÜLFİKAR)

İPUCU

Eş görevli sözcük ve sözcük öbekleri; bağlı olduğu isim, edat, fiilimsi veya fiile sorulan bir soruya cevap veren tüm kelime ve kelime gruplarıdır. Yani cümle içerisindeki bir kelimeye sorduğumuz bir soruya birden çok kelime ve kelime grubu cevap veriyorsa bunlar eş görevlidir.

ÖRNEKLER

Virgül eş görevli kelime ve kelime grubu örnek

Yukarıdaki cümlede “ev” ismine “nasıl?” sorusunu sorduğumuzda “tek katlı”, “bahçeli” “mavi boyalı” ve “küçük” cevaplarını alıyoruz. Bu kelimeler ve kelime grupları, aynı soruya cevap verdikleri için eş (aynı) görevlidir ve “ev” isminin özelliklerini belirttikleri için cümlede sıfat görevinde kullanılmışlardır.

✦ Marketten elma, armut ve muz aldım.
Bu cümlede “elma”, “armut”, “muz” kelimeleri, “aldım” fiiline sorulan “ne aldım?” sorusuna cevap vermişlerdir ve cümlede nesne görevinde kullanılmış eş görevli kelimelerdir.

✦ Bayram öncesi annem, babam, ablam ve kardeşim için kıyafet bakmaya gittik.
Bu cümlede “için” edatına “kimin için?” sorusunu sorduğumuzda “annem”, “babam”, “ablam” ve “kardeşim” cevaplarını alıyoruz. Bu sözcükler eş görevlidir.

2. Sıralı cümleleri (art arda sıralanan birbiriyle bağlantılı cümleleri) birbirinden ayırmak için konur.

ÖRNEKLER

✦ Her sabah erken kalkar, biraz yürüyüş yapar, fırından ekmek alıp eve dönerdi.
Bu cümlede birbiriyle bağlantılı üç cümle vardır. Virgül, bu sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılmıştır.

✦ Ürünü internetten satın aldım, denedim, çok beğendim.

Kaynak: KarikaTürkçe Dersi Facebook Sayfası

3. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.

ÖRNEKLER

✦ Yıllar sonra memleketine, Samsun’a, dönmeye karar verdi.
Bu cümlede altı çizili bölüm ara sözdür. Bu ara sözün başında ve sonunda virgül kullanılmıştır.

✦ Bu akşam hazırlıklarımızı tamamlayıp yarın, hiç sanmıyorum ama, erkenden yola çıkarız.
Bu cümlede altı çizili bölüm ise ara cümledir. Bu ara cümle, iki virgül arasına yazılmıştır.

4. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.

ÖRNEKLER

✦ Yalan söylediğim için çok pişmanım, dedi.
Bu cümlede altı çizili bölüm, söyleyen kişiden hiç değiştirilmeden söylendiği gibi aktarılan bir alıntı cümlesidir. Bu alıntı cümlesinden sonra virgül konmuştur.

✦ Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, demiş Atatürk.

5. Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur.

ÖRNEK

✦ – Yarın kaçta yola çıkacağız, diye sordu.

6. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.

ÖRNEK

✦ Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,
– Bu anahtar köşkü de açar, dedi. (Ömer Seyfettin)

7. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.

ÖRNEKLER

✦ Evet, ben de o filmden çok etkilendim.
Bu cümlede altı çizili bölüm, onay bildiren bir kelimedir. Bu yüzden bu kelimeden sonra virgül konmuştur.

✦ Hayhay, buyursun gelsin.

✦ Peki, öyle olsun.

8. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.

ÖRNEKLER

✦ Genç, doktoru dikkatle dinledi.
✦ Bu gece, gezmeleri içlerine sinmedi.
Yukarıdaki cümlelerde virgül kaldırıldığında anlam değişmektedir. Virgül, anlam karışıklığını önlemek amacıyla kullanılmıştır.

9. Hitap (seslenme) için kullanılan sözcüklerden sonra konur.

ÖRNEKLER

✦ Çocuklar, müzeye girerken sırayı bozmayalım!

✦ Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz. (Atatürk)

10. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.

ÖRNEK

✦ Kopar sonbahar tellerinden
Derinden, derinden, derinden.

11. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.

ÖRNEK

✦ Yaşar, o dar ve patika yollardan geçip yıllar önce terk ettiği köyüne özlem dolu bir şekilde dönüyordu.

12. Özne olarak kullanıldıklarında “bu, şu, o” zamirlerinden sonra konur.

ÖRNEK

✦ Bu, benim için zor bir karar oldu.

13. Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur.

ÖRNEK

✦ Cahit Sıtkı TARANCI, Otuz Beş Yaş, Can Yayınları, İstanbul, 1995.

NOT

Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur.

ÖRNEK

✦ TARANCI, Cahit Sıtkı, Otuz Beş Yaş, Can Yayınları, İstanbul, 1995.

14. Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır.

ÖRNEKLER

✦ 13,5 (on üç tam, onda beş)

✦ 0,13 (sıfır tam, yüzde on üç)

15. Metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra konur. Bir cümlede birden fazla zarf-fiil olduğu durumlarda zarf-fiilden sonra virgül konur.

ÖRNEKLER

✦ Akşamları geç yatıp, sabahları erken kalkınca uyku düzeni bozuldu.

✦ Gözümün içine baka baka, utanmadan yalan söyledi.

UYARI

Metin içinde sadece bir tane zarf fiil varsa zarf-fiil eki almış kelimeden sonra virgül konmaz.

ÖRNEKLER

✦ Selam verip odasına geçti.

✦ Gözümün içine baka baka yalan söyledi.