Türkçede sert ünsüzlerden “p – ç – t – k” biten bir sözcüğe ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde, bu sözcüğün sonundaki ünsüz yumuşayarak “b – c – d – g”ye dönüşür. Bu kurala ünsüz değişimi ya da ünsüz yumuşaması denir.

Ünsüz yumuşamasında;
p ünsüzü → b ünsüzüne,
ç ünsüzü → c ünsüzüne,
t ünsüzü → d ünsüzüne,
k ünsüzü → g veya ğ ünsüzüne dönüşerek yumuşar.
Örnek(ler)
» dolap | – | ı | → | dolabı |
↓ sert ünsüz | ↓ yumuşak ünsüz |
» ağaç – ı → ağacı
» kağıt – ı → kağıdı
» çocuk – u → çocuğu
» Çocuğumuz kitabını dolabına koydu.
> Bazı tek heceli kelimelerde yumuşama olmaz.
Örnek(ler)
» top – u → topu
» et – i → eti
» süt – e → süte
» saç – ın → şaçın
» et – i → eti
» süt – e → süte
» saç – ın → şaçın
> Yabancı sözcüklerde yumuşama görülmez.
Örnek(ler)
» hukuk – u → hukuku
» tabiat – ı → tabiatı
» devlet – e → devlete
» tabiat – ı → tabiatı
» devlet – e → devlete
> Özel isimlerin sonunda bulunan sert ünsüzler yazarken yumuşamaz, okunurken yumuşar.
YAZILIŞI | OKUNUŞU | |
---|---|---|
Mehmet‘e | → | Mehmede |
Zonguldak‘a | → | Zonguldağa |
Sinop‘a | → | Sinoba |
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ünsüz yumuşamasına uğramış bir kelime yoktur? (1996 – ML)
A) Anahtarı bulamayınca kilidi kırdılar.
B) Kardeşim kızamığa yakalandı.
C) Barışmaları için kardeşim aracı oldu.
D) Masadaki kitabı bana verir misin?
A) Anahtarı bulamayınca kilidi kırdılar.
B) Kardeşim kızamığa yakalandı.
C) Barışmaları için kardeşim aracı oldu.
D) Masadaki kitabı bana verir misin?
SES BİLGİSİ KONUSUNUN TÜM BAŞLIKLARI
⇒ Harfler Konu Anlatımı
⇒ Büyük Ünlü Uyumu Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Yumuşaması Konu Anlatımı
⇒ Ses Düşmesi (Ünlü Düşmesi – Ünsüz Düşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ses Türemesi (Ünlü Türemesi – Ünsüz Türemesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünlü Daralması Konu Anlatımı
⇒ Ulama Konu Anlatımı
⇒ Kaynaşma Konu Anlatımı
⇒ Vurgu Konu Anlatımı
⇒ Harfler Konu Anlatımı
⇒ Büyük Ünlü Uyumu Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Yumuşaması Konu Anlatımı
⇒ Ses Düşmesi (Ünlü Düşmesi – Ünsüz Düşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ses Türemesi (Ünlü Türemesi – Ünsüz Türemesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünlü Daralması Konu Anlatımı
⇒ Ulama Konu Anlatımı
⇒ Kaynaşma Konu Anlatımı
⇒ Vurgu Konu Anlatımı